Tedavi edilmezse organ hasarlarına yol açabiliyor
Kandaki şeker seviyesinin olağanın üzerinde seyretmesi olarak tanımlanan diyabet uygun tedavi edilmediğinde koroner kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları, görme kaybı ve nöropati üzere önemli organ hasarlarına yol açabiliyor! Endokrinoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. M. Temel Yılmaz, diyabetin çoğunlukla sessiz seyretmesi nedeniyle yol açtığı hastalıkların da bilinmeyen nedeni olduğunu belirterek, diyabetli hastaların yüzde 80’inin kalp meseleleri nedeniyle hayatını kaybettiğini söylüyor.
Yapılan araştırmaların dünyada en çok mevte yol açan beş hastalığın nedeninin diyabet olduğunu ortaya koyduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yılmaz şöyle konuştu: “Diyabet damarlarda bozulmalara yol açıyor. Bu nedenle kalbi besleyen koroner damarlardaki sıkıntılar en çok can kaybına yol açan sebebi oluşturuyor. Ayrıyeten diyabete bağlı berbat kolesterol artışı damar sertliğine yol açtığı için felç, bacak damarlarındaki tıkanma nedeniyle ayakta yaralar, damar daralmasına bağlı cinsel meseleler görülebiliyor. Damar hastalıklarına bağlı olarak ayak kaybı yaşanıyor. Tekrar damarlardaki bozulmadan en çok etkilenen organlarımızdan biri de gözlerimiz. O denli ki dünya genelinde körlüğün esas nedenlerinden birini diyabet oluşturuyor. Böbrekler de kılcal damarlardaki bozulma nedeniyle üre yükselmesinden ötürü ziyan görürken bu sorun böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebiliyor. Denetim altında tutulamayan kan şekeri yüksekliği, hastanın diyalize bağlanmasını gerektirebiliyor. Nöropati olarak tanımladığımız hudut sistemi hastalıkları da diyabete bağlı gelişebiliyor. El ve ayaklarda yanmalar, uyuşmalar ve duyu kaybı üzere bulgular nöropatiye işaret ediyor.”
Genellikle hiçbir belirti vermiyor
Genellikle hiçbir belirti vermeden sinsice ilerleyen hastalık, kimi vakit da çok su içme gereksinimi, kilo kaybı, ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, yorgunluk hissi ve bulanık görüş üzere belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Bu belirtiler dikkate alınmadığında hastalığın teşhisinde vakit kaybedildiğini belirten Prof. Dr. M. Temel Yılmaz, ülkemizde her 4 diyabetliden birinin diyabeti olduğunun farkında bile olmadığını söyledi.
Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun (IDF) datalarına nazaran; Avrupa’da diyabet artış suratının en yüksek olduğu ülkelerin başında Türkiye’nin geldiğini, ülkemizde yaklaşık 12 milyon diyabetli kişi bulunduğunu belirten Prof. Dr. Yılmaz, “Ülkemizde her 10 yılda diyabetli sayısı yüzde 100 oranında artıyor. O denli ki artış suratı dünya ortalamasının 2, Avrupa’nın 3 katını buluyor. Ülkemizde 12 milyon diyabetlinin 9 milyonu ilaç tedavisi görüyor lakin geriye kalan 3 milyon kişi ise diyabetinin farkında bile değil! Son 30 yılda tip 2 diyabet 20’li yaşlara kadar inmiş durumda” tabirlerini kullandı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün diyabet hastalığını “mikrobu ve bir etkeni olmayan sessiz pandemi” olarak tanımladığını belirten Prof. Dr. Yılmaz, dünya genelinde hala 600 milyon olan diyabetli hasta sayısının 2020 yılında 1.3 milyarı aşacağının kestirim edildiğini söylüyor.
Her yıl sistemli tarama hayat kurtarıyor
Diyabetin birden fazla organı önemli formda etkilemesinden ötürü tedavisinin “multidisipliner” nitelik taşıması ve hasta tabip işbirliğinin tam olması gerektiğini vurgulayan Endokrinoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. M. Temel Yılmaz, “Diyabet, tedavi edilmediğinde ilerleyen, hayatı tehdit eden bir hastalıktır. Bu nedenle bilimsel açıdan hiçbir doğruluğu bulunmayan tedavi metotlarına prestij edilmemesi gerekiyor. Hastalığın teşhisinden itibaren uzman ellerde planlanan tedavi süreci ile diyabetliler ömürlerini çok rahat sürdürebilir” dedi.
Diyabet tedavisinde ilaç yahut insülin kullanımının tek başına kâfi olmadığını, kesinlikle sağlıklı hayat usulü benimsemek gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yılmaz, yıllık denetimlerin ve taramaların kritik ehemmiyet taşıdığını belirterek kelamlarına şöyle devam etti: “Diyabetli hastalarda kalp krizi riski 2 ila 5 kat arttığı için hastanın kalp-damar hastalıkları açısından kıymetlendirilmesi gerekiyor. Böylelikle kalp krizi üzere önemli riskler evvelden fark edilebiliyor. Göz sıhhati uzmanları gözlerde meydana gelebilecek problemleri, nefroloji uzmanları böbrekleri pahalandırıyor. Yıllık organ tarama tetkiklerini yaptıran hastalar, organ hasarlarının erkenden fark edilerek tedbir alınması sayesinde daha uzun ve sağlıklı hayat sürebiliyor. Hiçbir belirti olmasa bile diyabet hastalarının yıllık kalp, böbrek, göz ve hudut sistemi denetiminin yapılması gerekiyor.”
Tedavide ‘Yapay Pankreas’ dönemi
Son yıllarda diyabetin takip ve tedavisinde aktüel teknolojilerin ömrümüze girmesiyle hastalık idaresinde birçok kuralın değiştiğini belirten Prof. Dr. M. Temel Yılmaz, kelamlarına şöyle devam etti:
“Yapay pankreas kan şekeri denetimi güç olan diyabetlilerde 21. yüzyılın en gelişmiş teknolojisidir. Yapay pankreas, üç sistemin; insülin pompası, daima glikoz ölçüm aygıtı (CGM) ve bunlarla entegre çalışan bir akıllı zeka ile çalışan yapay pankreas programından oluşur. Yeni jenerasyon insülin pompaları, kablolu insülin pompaları ve yeni kuşak, cilde yapışan ‘Patch Pump’lar olarak iki kümeye ayrılır. Bu sistemlerle, dışarıdan enjeksiyon yapmaksızın insülin iletimi uzaktan kumandayla sağlanabilir, gün içinde anlık olarak insülin iletim dozu ayarlanabilir. Glikoz ölçüm aletlerinin yerini almaya başlayan Daima Glikoz Ölçüm Sistemleri (CGM) aygıtları ise her 2 dakikada bir kan şekeri ölçerek günde 720 ölçüm yapar. Bu sistemlerle günün her saatinde telefonunuzdan yahut taşınabilir sistemlerden kan şekerinizi izlemek mümkündür. Yapay pankreas sistemleri CGM’den gelen ikazlarla diyabetli bireyi daha hipoglisemiye girmeden tespit edip, pompadan insülin akışını durdurabilir. Tıpkı biçimde kan şekeri yükseldiğinde otomatik olarak orta insülin dozu verilmesini sağlayabilir.”