İkinci el araç piyasası, havaların ısınması, bayramda seyahatlerin artması üzere nedenlerle son günlerde düzgünce hareketlendi. Türkiye genelinde yılda yaklaşık 9 milyon araç el değiştiriyor. Lakin ikinci el araç alırken, dikkatli olmak koşul. ‘Hasarsız, değişensiz, boyasız, düşük km’de’ üzere ilanlarla göz boyansa da sonradan arıza ya da alım sırasında fark edilmeyen kusurlar çıktığında dikkatsiz alıcılar büyük ziyana uğruyor. Pekala, ikinci el araç aldıktan sonra ne cins haklarınız var?
EKSPERTİZ RAPORU
İkinci el motorlu kara taşıtlarının ticareti hakkında yönetmeliğe nazaran;
* İkinci el araç ticareti, yetki dokümanına sahip işletmeler tarafından yapılabiliyor. Şahıslar ise bir yıl içinde üçten fazla araç satışı yapamıyor.
* İkinci el araç satışı yapan işletmelerin, satışın yapıldığı tarihten evvelki 3 gün içinde ekspertiz raporu alması gerekiyor.
* Ekspertiz raporu, TSE hizmet yeterlilik dokümanı bulunan ekspertiz işletmeleri tarafından düzenlenmeli.
* Model yılına nazaran 8 yaşın yahut 160 bin kilometrenin üzerindeki taşıtlar için ekspertiz raporu alınması zarurî değil.
6 AY SORUMLU
Yönetmeliğin garanti ve ayıplı malla ilgili kararları ise şöyle:
Aracın motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi, satış tarihinden itibaren 3 ay yahut 5 bin kilometrede satışı yapan işletmenin garantisi altında bulunuyor.
Bu modüllerde garanti mühleti yahut kilometresi içinde meydana gelen arızalar azami 45 iş günü içinde giderilmeli. Arızanın giderilmesine ait masraflar işletmeye ilişkin.
İkinci el araç satışlarında tüketicilerin 6502 sayılı Kanun’un ayıplı mal ve hizmetlere ait hakları gizlidir. Buna nazaran, teslim tarihinden itibaren 6 ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir.
Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Ayıplara karşı tüketicinin seçimlik hakları gizlidir.
AYIPLI MALLA KARŞILAŞILIRSA SEÇİMLİK HAKLAR
Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
* Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek kontrattan dönme,
* Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
* Çok bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ilişkin olmak üzere satılanın fiyatsız onarılmasını isteme,
* İmkan varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme seçimlik haklarından birini kullanabilir.
* Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte Borçlar Kanunu kararları uyarınca tazminat da talep edebilir.
* Satışı yapan kişinin şahıs olması durumunda satıcının ayıptan sorumluluğu Türk Borçlar Kanunu kararları kapsamında bulunur.
ZAMAN AŞIMI
Sözleşmede daha uzun bir mühlet belirlenmediği takdirde, ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan az olamaz. Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı kararları uygulanmaz.
GARANTİ KAPSAMINA GİRMEYEN HUSUSLAR
İkinci el araçların satışında garanti kapsamı dışında olan kesim, durum, süreç ve arızalardan kimileri şöyle:
* Model yılına nazaran 8 yaşın yahut 160 bin kilometrenin üzerindeki taşıtlar,
Satış sırasında alıcı tarafından bilindiği işletme tarafından belgelendirilen arıza ve hasarlar,
* Ekspertiz raporunda belirtilen arıza ve hasarlar,
* Aracın olağan kullanımı nedeniyle kesimlerde meydana gelen aşınma ve yıpranmalar,
İkaz lambaları sistem arızası gösterdiği halde aracı kullanmaya devam etmenin sebep olduğu arızalar,
* Yanlışlı kullanım, kaza, hırsızlık, yangın, infilak, vandallık yahut doğal afetler nedeniyle hasar gören kesimler,
* Bakım süreçlerinin muayene ve bakım planına uygun olarak yapılmaması nedeniyle meydana gelen arızalar,
* Tescil evrakında ‘trafikten çekilerek tescil kaydı kapatılmıştır’ şerhi bulunan taşıtlar.
MUTLAKA MUKAVELE İMZALAYIN
Tüketici Konfederasyonu Lideri Aydın Ağaoğlu, ikinci el aracı işletmeden yahut şahıstan da alsanız dahi kesinlikle kontrat imzalanması ve yetki evrakı olan bir ekspertiz şirketinden rapor alınması konusunda uyardı.
Ağaoğlu, ikinci el araç alırken mağdur olmamak için dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı: “Yazılı mukavelede aracın özellikleri, teknik durumu, varsa arızaları, alım fiyatı, kapora üzere bilgiler yer almalı. Aracın satışından vazgeçilmesi durumunda cayma tazminatı, cezai kaide üzere yaptırımlar konulması da mağduriyetleri engelleyecektir.
Tüketiciler kesinlikle yetki evrakı sahibi eksperlere aracı incelettirmeli. Ekspertiz fiyatından kaçtığı için mağdur olan, çok daha fazla ziyana uğrayanlar var. Daha sonra eksper raporunda olmayan problemler ortaya çıkarsa tüketici, ekspertiz raporunu yazan firmadan da tazminat talep edebilir.”
GARANTİLİ ESER SUNUYOR
İkinci el araç alımında yaşanan sıkıntıların tahliline karşı bir eser de geliştirildi. 81 vilayette faaliyet gösteren Carranty tarafından düzenlenen sertifika ile hem satıcı hem alıcı hem de ekspertiz merkezinin tüm sorumlulukları teknik ve türel manada mahkemeye gitmeden yönetmelik kapsamında tahlile kavuşturuluyor.
Carranty İdare Şurası Lideri Orhan Ağca, sistemi şöyle anlattı: “Carranty fiyatsız ekspertiz noktaları tarafından düzenlenen ekspertiz raporuna istinaden garanti planlarını oluşturuyor. Oluşturulan garanti planlarında motor, mekanik ve elektronik aksamlar ve kaporta, boya ve şase aksamlarının denetimleri garanti altına alınıyor.
Alım evresinde ve sonrasında oluşabilecek tüm sıkıntıların böylece önüne geçiliyor. Üstelik rastgele bir arıza durumunda saha grupları; yerinde tamir, cazip, yol yardım, konaklama ve ikame araç takviyesi ile yanınızda oluyor. Aracın arızasını onarıyor, kapınıza kadar teslim ediyor.”