Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Al-Jazeera televizyonuna konuk olduğu programda tahıl koridoru mutabakatı başta olmak üzere gündeme ait soruları cevapladı. ABD’nin Türkiye’ye F-16 satışına ait kararlarına değinen Akar, “Ne olursa olsun Türkiye’nin bu uçakları elde etmesine mahzur olan kim olursa alnında bu utanç olacaktır. Biz bu boşluğu doldurmak istiyoruz. Şayet bu bizim için problem yaratırsa bizim alternatiflerimiz var” dedi.
Al-Jazeera televizyonuna verdiği röportajda besin güvenliği ve güç güvenliği konusunun altını çizen Bakan Akar şöyle konuştu:
“Sizin de bildiğiniz üzere F-35 uçaklarında iştirak projemiz vardı. Lakin durduruldu. Türkiye ve Türk Silahlı Kuvvetleri 40 F-16 Block 70 modeline muhtaçlığı var. Bunu Amerika Birleşik Devletleri’nden Türkiye’ye ihracını istedik. Birebir vakitte elimizdeki 79 F-16 uçağın modernizasyonunu talep ettik. Bu hususta geçen yıl doğal kanallarla Amerika Birleşik Devletleri’ne ilettik.
“Eğer bu bizim için külfet yaratırsa bizim alternatiflerimiz var”
Komşumuz ve NATO’da ortağımız Yunanistan, bu muahedeyi durdurmak istiyor ve Amerika Birleşik Devletleri Kongresi’nde bu uçakların Türkiye’ye satmaması için talep yolluyor. Memleketler arası mutabakatlarda bu kabul edilemeyecek bir durumdur. Burada güçlenmemize katkı sağlaması gereken müttefik bir devletten bahsediyoruz. Zira bizim gücümüz onların gücündendir. Gördük ki Amerika Birleşik Devletleri Kongresi bu uçakların kullanımı ile ilgili kanun ve kurallar yayınladı. Biz de Türkiye’nin hükümran bir devlet olduğunu ve kaideli bir biçimde uçak almayı kabul etmeyeceğimizi söyledik. Bu kuralların daha sonra değişeceğine inanıyoruz.
Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, bu uçakları Türkiye’ye satmak için kurumsal davranacaktır. Zira biz müttefikiz. Birlikte yapacak çok işimiz var. O yüzden Amerika Birleşik Devletleri’nin yanılgısından geri döneceğini umuyoruz. Sanıyorum ki ne olursa olsun Türkiye’nin bu uçakları elde etmesine mani olan kim olursa alnında bu utanç olacaktır. Biz bu boşluğu doldurmak istiyoruz. Şayet bu bizim için kahır yaratırsa bizim alternatiflerimiz var.
Türk Silahlı Kuvvetleri güçlüdür. Bize dayatılan kaideleri kabul etmemiz mümkün değildir. Ukrayna örneğinde gördüğümüz üzere dünyanın güçlü bir Türkiye’ye muhtaçlığı var. Bilhassa müttefik ve dostlarımız ve Avrupalılar. NATO’da kıymetli bir rolümüz var. Hasebiyle müttefiklerimizin ve ortaklarımızın bu uçakları satın almamızın önünde durmamaları gerekiyor.
“Zaho’da gerçekleşen olayı terörist akından öteki bir şey değildir”
Türk Silahlı Kuvvetlerinin sivilleri gaye almayacağı bilinir. Tüm operasyonlarımızda sivillerin ziyan görmemesi için her türlü önlemi alıyoruz. Bu bahiste gerekli ehemmiyeti gösteren tüm kuvvet çalışanımızla gurur duyuyorum. Zaho’da turistik bölgede olan olayda hayatını kaybeden sivillere Allah’tan rahmet, ailelerine, Irak halkına ve her iki Irak hükümetine başsağlığı diliyorum. Bu bahiste tahkikatları için Irak’taki tüm yetkililerle iş birliğine hazırız.
İlk andan itibaren Iraklı yetkililerle görüştüm. Resmi bir formda tahkikat için uyum niyetimizi bildirdik. Şunu söylemek istiyorum ki terör örgütleri bilhassa Kuzey Irak’ta şiddetli darbeler almışlardır. Kalelerini yıktık ve dayanaklarını kestik. O yüzden Kuzey Irak’ta teröristler ve önderleri ahlak dışı her işi yapmaya çalışıyor.
Sivillere taarruz, turistlere ve otellere akın ve ormanları yakmayı içeren açık, net ve yazılı talimatlar veriyorlar. Biz burada beşiklerinde çocukları öldüren ahlaksız bir örgütten bahsediyoruz. Zaho’da gerçekleşen olayı terörist taarruzdan öteki bir şey değildir. Bu hem Irak halkı hem de bizim halkımızın için bir beladır.
İki devletinde bu örgütten kurtulmak için birbirine dayanak olmaları gerekiyor. Kürtler ve Araplar dostlarımızdır. Biz bu savaşta PKK’lı ve DEAŞ’lı teröristlerden diğerini amaç almıyoruz. Kürtler, Araplar, Süryaniler, Yezidiler, Keldaniler ve öteki tüm mezhepler himayemiz altındadır.
“Tahılı hakikat ve inançlı bir biçimde taşımayı önemsiyoruz”
Sizin de bildiğiniz üzere besin güvenliği çok değerli. Tahıl da günlük ömürde çok kıymetlidir. Dünyadaki tahıl üretiminin üçte biri Ukrayna ve Rusya’dadır. Savaşın başından beri Ukrayna tahılını ihraç edemedi ve bu da dünyada çok büyük sıkıntılara yol açtı. Bilhassa Afrika’da, Ortadoğu’da. Şayet bu sorunu çözemeseydik dünyada kıtlık korkusu vardı.
Tahılın Ukrayna limanlarından taşınması çok değerli bir iştir. Biz burada 25 bin tondan fazla tahıldan kelam ediyoruz. Bunlar Ukrayna limanlarında yığılmış bir formda bekliyordu. Dahası şimdiye kadar hasat edilmiş tahıl var. Ukrayna limanlarındaki tahılı Karadeniz üzerinden inançlı bir biçimde hakikat adreslerine taşımak istiyoruz. O yüzden bu tahılı yanlışsız ve inançlı bir formda taşımayı önemsiyoruz.
“Türkiye, Ukrayna ve Rusya generallerini bakanlar ortasında görüşmeleri takip etmek için görevlendirdi”
Sayın Cumhurbaşkanımız, Zelenski ve Putin ile görüşmeye devam etti. Savaştan evvel daima ve sonra yüz yüze ve telefon üzerinden görüştü. Her şeyden evvel savaşın olmaması için çabaladık. Başladıktan sonra da ateşkesin olması üzerine odaklandık. Savaştan sonra Sayın Cumhurbaşkanımız bir çerçeve çizdi. Sonucunda iki devletin yetkililerini yan yana getirmek için teşebbüslere başladık.
Sayın Cumhurbaşkanımız bu görüşmeler için çok büyük emek harcadı. Hükümetimizin öteki üyeleri, Ukraynalı ve Rus mevkidaşlarıyla bu problemlerin tahlili için görüştüler. Ayrıyeten Birleşmiş Milletler tahıl için yapılan görüşmelerin başlangıcından beri takviyesini sürdürdü. Haziranın başından beri Rus ve Ukrayna tarafları ile görüşmelerimize başladık ve iki devletle kırmızı sınır inşa etmeye karar verdik. O yüzden makul tahlillere ulaşmak için Türkiye, Ukrayna ve Rusya generallerini bakanlar ortasında görüşmeleri takip etmek için görevlendirdi.
“İstanbul’da Uyum Merkezi kuruldu”
Bu toplantıya Birleşmiş Milletler temsilcisi bir dostumuz da dâhil oldu. Böylelikle görüşmeler dörtlü yapıldı. Temel olan birinci adım 21 Haziran’da Moskova’da Türkiye ve Rusya askeri heyetleri ortasındaki görüşmeydi. O vakit güzel niyet göstergesi olarak Ruslar, toplantı esnasında gemilerin Ukrayna limanlarından çıkmasını kabul ettiler. Bu çok kıymetli bir işaretti. Bu bizim umudumuzu arttırdı ve çalışmalarımıza devam ettik.
13 Temmuz’da Türkiye’de Birleşmiş Milletler temsilcileri ve Türk heyetinin de hazır bulunduğu esnada Rusya ve Ukrayna ortasında bir görüşme oldu. Ortak bir prensip üzerine anlaşmış olmamız işimizi hızlandırdı ve bu ayın 22’sinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Rusya Savunma Bakanı ve Ukrayna Altyapı Bakanı huzurunda muahede imzalandı. Anlaşılan prensiplere dayanarak, İstanbul’da Uyum Merkezi kuruldu.
Gemilerin inançlı bir halde geçmesi için koridorları ve bunlara ek olarak limanlara giriş ve çıkış bölgeleri ile müşterek teftiş aletleri belirlendi. Merkez şu an etkin durumdadır. Rus, Ukrayna, Türk ve Birleşmiş Milletler temsilcileri Ukrayna limanlarında birinci gemiyi çıkarmak için süratli bir formda çalışıyorlar. Tahıl yüklü gemilerin limanlardan inançlı bir formda çıkmasını önemsiyoruz. Ben de Birleşmiş Milletlere takviyelerinden ötürü teşekkür ediyorum.
“Anlaşmaya bağlı olarak denizden, karadan yahut havadan bir taarruz olmamasını garanti edeceğiz”
Tahılların taşınması için muahedeyi hayata geçirmiş durumdayız. Birinci gemiye tahıl yükleme çalışması hala devam ediyor. Çok yakında bu birkaç saat içinde olabilir. İnşallah geminin Ukrayna limanından ayrıldığını duyacağız. Bildiğiniz üzere Ukrayna’nın içinde tahıl olan üç liman var. Birincisi Odessa limanı, ikincisi Şoromes limanı ve üçüncüsü Yazni limanı. İstanbul’daki merkez, tahılların gemilerle taşınması için faaliyetlerini planlıyor. Biz de bu tahılların inançlı bir halde taşınması için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz.
Ama bu tahılların taşınmasından evvel gemiler Türk, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler temsilcileri tarafından Ukrayna limanlarında teftiş edilecek. Bu gemiler mayınlardan temizlenmiş koridorlardan geçecek. Ukraynalılar bu koridorda bize yol gösterecek. Ondan sonra bu gemiler üzerine anlaşılan yollarda takip edilecek. Mutabakata bağlı olarak denizden, karadan yahut havadan bir atak olmamasını garanti edeceğiz.
“Taraflardan birinin muahedeyi sonlandırma talebi olmadığı sürece, otomatik olarak devam edecektir”
Biz, burada insani bir davanın başarısı için çalışıyoruz. Milyonlarca insan bizleri bekliyor. Besine gereksinimleri var. En süratli halde bu misyonun muvaffakiyete ulaşması için her şeyi yapacağız. Gemiler Türk boğazlarına vardıklarında geminin ve limanın kapasitesine nazaran inançlı ve farklı limanlara gönderilecekler. Buralarda gemiler de dört heyet tarafından teftiş edilecek. Yani Türkler, Ruslar, Ukraynalılar ve Birleşmiş Milletler.
Sonrasında gemiler son rotalarına hareket edecekler. Boş dönen gemiler de Türk limanlarında denetim edilecekler. İstenmeyen unsurların olmadığına emin olduktan sonra tekrar Ukrayna’ya dönecek. Sonrasında bu operasyon tertipli bir biçimde tekrar edilecek. Mutabakatın müddeti 120 gündür. Taraflardan birinin muahedeyi sonlandırma talebi olmadığı sürece, otomatik olarak devam edecektir.
“Türkiye birinci günden itibaren iki taraf ortasında arabulucu bir rol oynamıştır”
Biz, Birleşmiş Milletlerin de katıldığı Rus ve Ukraynalı tarafların uzun tartışmalarından sonra bu mutabakata varabildik. Bu milletlerarası bir mutabakattır. Bu muahedenin sağlıklı bir formda devam etmesini ümit ediyoruz. Bu plan için şimdilik ceza yok ve olmaması için tüm önlemlerimizi aldık. Eminiz ki bu devletler imzaladıkları muahedeye bağlı kalacaklardır.
Savaştan evvel Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Zelenski ile telefonda ve yüz yüze görüştü. Bu savaşın başlamasını istemiyordu. Lakin savaştan sonra da her iki tarafla da askerî ateşkes sağlamak için konuştuk. Savaşı durdurup ateşkesi sağlamayı denedik. Tıpkı vakitte insani yardımlar için her iki tarafla görüşüyoruz. Evvel vatandaşlarımızı sonrasında öteki ülkelerin vatandaşlarını ve daha sonra ayrılmak isteyen Ukrayna vatandaşlarını tahliye ettik.
Herkesin bildiği üzere Ukrayna’daki durum, bir insanlık dramına dönüşmüştür. Türkiye her vakit insani ateşkesi savundu. Bunu hayata geçirebilmek için her iki tarafla da görüşmelerimiz devam edecektir. Tahılla ilgili bu planın gelişecek ateşkesi sağlamayı temenni ediyoruz. Türkiye birinci günden itibaren iki taraf ortasında arabulucu bir rol oynamıştır.
“Dengeli bir siyaset izliyoruz ve tarafsız kalmak için insani yardımda ısrarcıyız”
Bizim devlet olarak siyasetimiz ve planlarımız var, bu siyaset ve planlar pek açık ve nettir. Rastgele bir taraftan bir itirazla karşılaşmadık. Cumhurbaşkanımız, Karadeniz’de barış için bir siyaset izliyor. Savaşın birinci gününden itibaren Rusya ve Ukrayna’yı bu beladan kurtarmak istedik. Başından beri Ukrayna toprak bütünlüğünü desteklediğimizi, ateşkesi ve iki taraf ortasındaki tansiyonunun düşmesini istedik.
Aynı vakitte en yakın müddette insani durumun güzelleştirilmesini istedik. İstikrarlı bir siyaset izliyoruz ve tarafsız kalmak için insani yardımda ısrarcıyız. Siyasetimiz bu halde devam edecektir. Katiyen bizim de çıkar ve menfaatlerimiz var. Birebir vakitte NATO’ya taahhüdüne riayet etmek istiyoruz.
“Kuzey Suriye’de bir terör koridoru tesis etmek istemiştir. Buna müsaade vermedik, vermeyeceğiz”
40 yıldır Türkiye’ye ziyan veren bu terör örgütüyle savaşma amacımız var. Bu örgütle uğraş etmek bizim görevimiz. 2011 yılından beri bu örgütün Suriye’de ve öbür yerlerde ortaya çıktığını biliyoruz. Müttefiklerimize ve dostlarımıza Suriye’nin terör örgütlerine bir yuvaya dönüştüğünü anlattık. Ancak istediğimiz karşılıkları alamadık maalesef. PKK/YPG/PYD, kuzey Suriye’de bir terör koridoru tesis etmek istemiştir. Buna müsaade vermedik, vermeyeceğiz. Bu koridoru imha ettik.
Tahran’da yapılan üçlü dorukta Astana ruhunun sürekliliğini, kararlarını ve karlarını vurguladık. Terörizmin bütün ülkelerin sorunu olduğunu vurguladık. Ve terörle gayretin mecburî olduğunda mutabık kaldık. İran da Rusya da bunu kabul etti. Kuzey Suriye’de bulunan tüm terör örgütlerinin birbiriyle ilişkili olduğunu söyledik. İstihbarat kaynakları ve raporları bu örgütlerin yaptığı tüm faaliyetlerin birbirleriyle ilişkili olduğunu gösteriyor. Suriye’de ve Irak’ta yaptığımız nefsi müdafaadır.
“Gerekli olan neyse yapacağız”
Kimsenin bizden hakkımızdan vazgeçmemizi talep etme hakkı yoktur. Suriye sonu tarafından vahim provokasyonlar var. İlgili taraflarla görüşmemizde Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanı ile bu mevzuda görüştüm ve Türkiye’nin bu mevzudaki hassasiyetini ilettim. Dedim ki Amerika Birleşik Devletleri’nin teröristleri durdurmak için kâfi önlemleri almasını temenni ettiğimizi ilettim.” (İHA)