Türkiye İşçi Partisi (TİP), 2023 yılında geçerli olacak taban fiyat teklifini 15 bin 400 lira olarak açıkladı. Parti Meclisi üyesi Hakan Koçak, “Bugün prestijiyle 15 bin 400 liradan daha aşağı belirlenecek bir sayının enflasyona minimum ücretlileri ezdireceğini, onların bu refahtan hisse almasına pürüz teşkil edeceğini düşünüyoruz” dedi.
TİP Emek Ofisi Sözcüsü Hakan Koçak, bugün partisinin İstanbul Vilayet Başkanlığı’nda düzenlediği basın toplantısında, minimum fiyata ait tekliflerini açıkladı. Koçak, şunları söyledi:
“Asgari fiyat 400 doların üstündeki bir sayıya tekabül ederken 200’lü sayılara gerçek düştü”
“TİP olarak bizim reddettiğimiz şey, taban fiyatın bir rüşvet olarak genel kabul görmesi. Halbuki minimum fiyat hem birtakım kriterlere nazaran belirlenmek durumunda hem de bir uğraşın konusu olmak durumunda.
Bizim açımızdan taban fiyata bakıldığında en kıymetli bahis, taban fiyat yahut minimum fiyat civarında alanlarının sayısının azalması ve Merkez Bankası datalarına nazaran bile yüzde 50’yi bulan bu minimum ücretliler toplumu olmaktan kurtulmak. Yani taban fiyatın ne olacağından çok, bu kadar çok minimum ücretlinin olması bir sorun. Türkiye’de bu oran, geçtiğimiz yıllar içerisinde giderek arttı. Toplumda taban fiyat ve onun civarında alanların oranı çok arttı. Öte yandan taban fiyatın kendisi, birkaç kıymet açısından baktığımızda son derece geriledi. Mesela dolar olarak kıymetine baktığımızda, taban fiyat 400 doların üstündeki bir sayıya tekabül ederken 200’lü sayılara hakikat düştü.
“Asgari fiyatın mantığı, bir toplumsal adalet düzeneği olmasıdır”
Bir öteki kıymetli konu; ulusal gelir içerisinde genel olarak emeğin hissesi son, 6 yılda yüzde 9’u aşan bir oranda düştü. Taban fiyata, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla manasında baktığımızda da tekrar bedelinin düştüğünü görüyoruz.
Asgari fiyatın mantığı, bir toplumsal adalet düzeneği olmasıdır. Geliri düşük olanların bu gelirini hiç değilse taban bir seviyede tutabilmek, ulusal gelir içindeki hisselerini artırabilmek, toplumsal adaleti sağlayabilmek için ortaya konmuş bir toplumsal hak ve yüz yılı aşkın bir müddettir dünyada uygulanıyor.
1936 yılındaki birinci İş Kanunu’ndan beri de Türkiye’de de uygulanıyor. Hasebiyle minimum fiyatın bu temel mantığını hatırlamak lazım. Bu noktada biz TİP olarak, minimum fiyatla ilgili yalnızca birtakım spekülatif sayılar ortaya koymaktan öte, kamuoyuna kimi temel prensiplerimizi sunmak istiyoruz:
“Orta ve yüksek riskteki işlerde yüzde 25’i bulan oranda bir ek yapılmalı”
Öncelikle taban fiyattan öte bir taban fiyatından kelam ediyoruz. Meslek kollarına, kıdeme, eğitime, yapılan işin hafif yahut ağır olmasına nazaran değişen oranlarda belirlenen bu taban, yani en alttaki fiyatın üzerine kademeli olarak çıkacak fiyatlar gerekli. Taban fiyatın, bu çerçevede en alt fiyat olması gerekli.
Asgari fiyat, yalnızca en hafif işler yapan, vasıfsız emek için geçerli olmalı. Bunun üzerine çıkıldığında, hafif işler dışındaki orta ve yüksek riskteki işlerde yüzde 25’i bulan oranda bir ek yapılmalı. Üniversite mezunu olan işçilerin taban fiyatı de bu oranda bir artış kaydetmeli.
“Büyük kentlerde minimum fiyata yol, kira dayanağı, yemek fiyatının eklenmeli”
Kıdemin, tecrübenin her yıl için yüzde 2’lik bir oranla üzerine eklenecek, minimum fiyatın bir kıdem hissesi olmalı. Kamu niteliğinde hizmet veren iş kollarında eğitim, sıhhat ve gibisi mesleklerde taban fiyatın kamudaki emsal durumda çalışan işçiden daha düşük olamayacağı karar altına alınmalı. Uzmanlık gerektiren mesleklerde taban fiyatı meslek odaları tarafından açıklanmalı.
Evli ve bekar olmasına bakılmaksızın birden fazla kişinin yaşadığı hanelerde tek çalışan var ise devlet tarafından taban fiyatının yüzde 20’si kadar hane gelir takviyesi sağlanmalı. Yalnız başına çocuklarıyla yaşayan bayan işçiler kelam konusu olduğunda bu dayanak yüzde 50’ye çıkarılmalı. Büyük kentlerde minimum fiyata yol, kira takviyesi, yemek fiyatının eklenmeli.
İktidar, Türkiye’yi ekonomik olarak büyüyen bir ülke olarak anlatıyor. Halbuki genelde işçiler, özelde de taban fiyat ve civarında alanlar, şayet bu türlü bir ekonomik büyüme varsa bundan yararlanamıyorlar. Halbuki bu büyümeden, refahtan yararlanmak en çok onların hakkı.
Böyle bakarak minimum fiyatla ilgili şayet bir sayı söylem etmek gerekirse eldeki objektif bilgilerinden hareketle bir hesaplama yapmak gerektiğini düşünüyoruz. Bir örnek oluşturması açısından bu nasıl olabilir? Örneğin şu an içinde bulunduğumuz an prestijiyle bu yılın sonu için beklenen açlık hududu 8 bin 400 lira civarında. Buna yüzde 25’lik bir refah hissesi ve yüzde 5’lik bir büyüme hissesini eklediğimizde 11 bin liraya ulaşan bir ölçü elde ediyoruz. Gelecek yıl enflasyonunu da buna eklemek gerekiyor.
“Bugün prestijiyle 15 bin 400 liradan daha aşağı belirlenecek bir sayının, taban ücretlileri enflasyona ezdireceğini düşünüyoruz”
Asgari fiyatla ilgili konuşurken sık sık söylem edilen cümlelerden bir tanesi de ‘Emekçiyi, minimum ücretliyi enflasyona ezdirmeyeceğiz’ kelamı. Şayet hakikaten taban ücretliyi enflasyona ezdirmek istemiyorlarsa önümüzdeki yıl beklenen enflasyonun şimdiden taban fiyata yansıtılmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede de Cumhurbaşkanı yüzde 20 üzere son derece optimist bir enflasyon sayısından kelam etti. Halbuki beklenen yüzde 60 enflasyon var, daha gerçekçi bir sayı. Bunun ortalamasını alsak bile, gelecek yıl enflasyonun yüzde 40’tan aşağı olmayacağı üzere bir hesaplama yapabiliriz. Bu beklenen enflasyonu da üzerine eklediğimizde 15 bin 400 lirayı bulan bir ölçüye ulaşıyoruz. Hasebiyle şayet bu ekonomik büyümeyi, refah hissesini, yani işçilerin hak ettiklerini de ekleyerek gerçekçi bir taban fiyat sayısına ulaşmak istiyorsak bugün prestijiyle 15 bin 400 liradan daha aşağı belirlenecek bir sayının enflasyona taban ücretlileri ezdireceğini, onların bu refahtan hisse almasına mahzur teşkil edeceğini düşünüyoruz.”
“Sarayın ekonomik krizinin faturasını ödemeyi kabul etmiyoruz”
Koçak’ın TİP Gebze İlçe Başkanı Nejla Dolaşık, asgari fiyatın emekçiler ve bayanlar açısından kıymetini anlattı. Dolaşık, şunları söyledi:
“Hangi ülkede, hangi çocuğun kaç lokma ekmek yiyeceğine servet sahipleri karar veriyor. Saraylarda sefa sürenlerin milyonlarca işçiye dayattığı açlık ve yoksulluk nizamına verecek yanıtımız elbette ki var: Artık yeter! Kapitalizmin emek sömürüsünü anlamak için minimum fiyata bakmamız kâfi. Kapitalizm insanları o denli bir mahkumiyete terk etti ki yarın aç kalacağım dehşetiyle çalışıp karın tokluğuna hayatta kalabilme savaşı veriyoruz.
Asgari fiyat, bir kişinin hayatta kalabilmesi için bir aylık muhtaçlıklarının toplam fiyatına denmektedir. Lakin pratik hayatta bu kavramın hiçbir yeri yoktur. Taban fiyatla minimum ömür şartları ortasında sıkışıp kalan milyonlarca personel, her ay ekonomik mucizeler yaratarak ömrünü sürdürmeye, ailesini geçindirmeye çalışıyor. Enflasyonla çaba palavralarına inanmıyoruz. Sarayın ekonomik krizinin faturasını ödemeyi kabul etmiyoruz.
“Nebati’nin gözlerindeki ışıltının zengine ve yandaşa olduğunu biliyoruz”
‘Ekonomi iyi’ diyen, enflasyonla birlikte büyümeyi tercih etti. ‘Bu sistemden dar gelirliler hariç herkes kâr ediyor’ diyen Nebati’nin gözlerindeki ışıltının zengine ve yandaşa olduğunu biliyoruz. Bilerek, isteyerek milyonları açlığa mahkum ettiklerini söylemekten çekinmiyor. ‘Fakirden alıp zengine veriyoruz’ diyor.
“Biz, sadaka değil, emeğimizin, alın terimizin karşılığını talep ediyoruz”
Biz, sadaka değil, emeğimizin, alın terimizin karşılığını talep ediyoruz. Bu sistemde her gün personeller çalışırken ölüyor, iş cinayetleri durmuyor. Siyasi sorumlular bu ölümlere ‘fıtrat, kader’ diyerek sorumluluklarından kurtulmaya çalışıyor. Personelin fıtratı, çalışırken ölmek değildir.
Sonsuza kadar süreceğini sandığınız bu nizamı başınıza yıkacağız. Neoliberal siyasetlerin bayanı daha fakirleştirdiğini biliyoruz. Bayanın mesleği, çocuk yapmakta değil, konuta kapanmak da değil.
“Muhafazakâr zihniyet, bayanın yerini mesken; işini çocuk bakmak olarak tanımlıyor”
Kadınlar istihdamdan sistematik bir halde dışlanıyor. Muhafazakâr zihniyet, bayanın yerini mesken, işini çocuk bakmak olarak tanımlıyor. Bayanlara teminatsız, sigortasız, minimum fiyatın altında fiyat ödenecek işlere layık görüyor, bayan emeği ucuza getiriliyor. Devlet, vermesi gereken eğitim ve bakım hizmetlerini bayanın sırtına yüklemiş durumda. Bayanların istihdama iştiraki önündeki en değerli mani, bakım hizmetleri, özellikle da çocuk bakmak olduğu halde fiyatsız, kaliteli kamu kreşleri açılmıyor.
“Emeğimize, vücudumuza yönelik bu sömürü tertibini yıkacağız”
Emeği para etmese de çalışmak zorunda olan fakir bayanlar, cemaat ve tarikatların Kur’an kursu olarak mahalle ortalarında kurulmuş olan yerlere çocuklarını bırakmak zorunda kalıyor. Çağdaş, nitelikli, fiyatsız kreş talebimizi yeniliyoruz. Emeğimize, vücudumuza yönelik bu sömürü sistemini yıkacağız.
İşçilerin insanca yaşayacak, fiyat ve insanca çalışma şartları için örgütlü çabayı büyütüp güçlendireceğiz. Üretenlerin yönettiği Türkiye için bir yol var, o yolu birlikte yürüyelim.” (ANKA)