TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu (YİK) bugün toplandı. Toplantının açılışında konuşan YİK Lideri Tuncay Özilhan, “Ekonomik sıkıntılar sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez” dedi.
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Kurulu bugün toplanıyor Toplantının açılışında Yüksek İstişare Kurulu Tuncay Özilhan bir konuşma gerçekleştirdi.
Özilhan, “Ekonomik meseleler sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez. Sık sık yapılan düzenlemeler ekonomiyi daha da bozar. Uzmanların, teknisyenlerin, akademisyenlerin tekliflerine kulak vermek gerekir. Toplumsal uzlaşma ile alınmayan kararlar istenilen sonuçları üretmez” ikazında bulundu.
Özilhan’ın konuşmasının satırbaşları şöyle:
“Hem Türkiye’nin ikinci yüzyılına hem de seçim ortamına hazırlanıyoruz. Güç bir periyot geçiriyoruz. Dünyada bir periyot sona erdi. Lakin yerine geçenin ne olduğu netleşmedi. Bizden kaynaklanan belirsizlikler ile yeni dünya sistemine ait belirsizlikler iç içe giriyor.
İktidardan ve muhalefetten yeni periyot için net ve somut yol haritaları bekliyoruz. Beklentimiz eski ezberlerin tekrar edilmesi değil. İçinde bulunduğumuz çetrefilli durumdan nasıl düzlüğe çıkacağımızın ortaya konulması.
BELİRSİZLİK, ÖNGÖRÜLEMEZLİK, İNANÇ EKSİKLİĞİ…
Ne tarafa baksak her yerde belirsizlik, öngörülemezlik ve itimat eksikliği görüyoruz. Bildiğimiz inançlı limanları terk etmiş durumdayız. Bu yeni sularda geçmişin deneyimi kâfi olmayacak. Yeni şartlara uygun yeni tahliller bulmamız gerekiyor.
Senelerdir alışık olduğumuz sistem, lojistik yaklaşımlar, fiyat belirleme davranışları değişti. Arz zincirleri kırıldı, tedarik sıkıntıları yaşanıyor. Soğuk savaş sonrası tertip bozuluyor. Ekonomik bahisler bir defa daha ulusal güvenlik önceliklerine tabi kılınır oldu. Bu gelişmeler sonucunda yeni bir soğuk savaş periyoduna mi girilecek? Öyleyse, kendimizi nasıl konumlandıracağız? İki bloklu bir globalleşme devrine girilirse dünya iktisadı tekrar şekillenecek. Tek kutuplu bir dünyada süratli büyümüş bir Çin’in iki kutulu dünyada başarılı olup olmayacağını bilmiyoruz.
Piyasa fiyatlarıyla ölçtüğümüzde dünya iktisadının yüzde 60’a yakınını batı ekonomileri üretiyor. Gelecekte globalleşmenin nasıl olacağı ülkelerin iktisat siyaseti tercihlerini şekillendirecek. Hangi ticaret bloğu içinde yer alacağımız, neyi nasıl üreteceğimiz daha da kıymetli hâle gelecek. İklim krizi ile uğraş perspektifi de belirleyici olacak.
İkinci dünya savaşı sonrasının iktisatta ağır devlet müdahalesi çöktükten sonra ibre piyasa sistemine kaydı. Piyasa düzeneğinin üstünlüğü adeta sorgulama dışı tutulur olmuştu. Fakat bu modelde uygulamada aksaklıklarla karşılaşıldı. Evvel 2008 krizi, sonra pandemi, artık de Ukrayna işgali devlet ve piyasa ortasındaki istikrarın tekrar düşünülmesi gerektiğini gösterdi.
Ülkemizde ise çok farklı bir süreçten geçiyoruz. Özgür piyasa modeli dememize karşın son periyotta piyasa müdahaleleri çok ağırlaştı. Modelle uyuşmayan uygulamaları meçhullüğü artırdı ve öngörü zahmeti ortaya çıktı. Devlet ve piyasa ortasındaki istikrar gelir dağılımı açısından da büyük değer taşıyor.
GELİR ADALETİ VURGUSU
Piyasa sisteminin çözemediği gelir adaletsizliği sorunu, dünyada sağ popülist dalganın yükselmesi, mülteci akını, yetersiz refah artışı, orta sınıfın erimesi üzere problemler da dünyanın değerli sorunları ortasına girdi.
Enflasyonun yükselme eğilimine girmesi gelir adaletsizliğini daha da artıracak. Gelir dağılımının uygunlaştırılması için kapsamlı siyasete muhtaçlık var. İktisat siyasetlerini bunları dikkate almadan belirlemek olmaz.
Şimdi de bir besin krizi ile karşı karşıyayız. Savaş besin fiyatlarında şiddetli artışlara yol açtı. Savaşın uzaması ithalata bağlı ülkelerde besin teminini zorlaştıracak.
Enflasyonun bütün ekonomik meselelerin başı olması nedeniyle pek çok merkez bankası, enflasyon artışının önüne geçmek için sıkılaşma siyasetleri uyguluyor. ABD’nin faiz oranlarını artırması tüm öbür ülkeleri etkiliyor. Doların paha kazanması Türk lirasının kıymet kazanması manasına geliyor. Dünyadaki fonların daha yüksek getiri sunan ülkelere kayması, Türkiye’nin finansman muhtaçlığını zorlaştırıyor.
İçeride uyguladığımız iktisadi siyasetlerle birlikte risk primi yükseliyor. Sıkı para siyasetleri ile gelişmiş ülkelerin yavaşlaması cari açık, enflasyon problemlerimizi ağırlaştıracak. İktisat siyasetleri da bu gelişmelere uyumlu olmalı.
Türk lirasındaki paha kaybı ve enflasyonun ulaştığı düzeylerde faiz oranları ile enflasyon ortasındaki makasın geldiği bu noktada istikrarlı bir iktisada nasıl geçileceği sorusu yanıt bekliyor. Enflasyondaki artış daha evvelki enflasyonist devirlerle karşılaştırılamayacak kadar süratli.
ENFLASYON TEPKİSİ
Bu süreç nispî fiyat yapısını bozuyor. Firmalar nasıl fiyatlama yapacaklarını bilemiyor. Tüketicinin algısı bozuldu. Fiyatların toplam gelir içindeki hissesi geriliyor. Kendi hesabına çalışanların ve ücretlilerin gelirinin nasıl düzeltileceği, toplumsal barış açısından karşılıklandırılması gereken başka bir soru.
Ekonomideki en büyük öncelik enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlamak. Aksi halde iktisadın enflasyon sarmalına girmesi Türkiye’ye çok büyük bedel ödetir. Ekonomik sıkıntılar sık sık değiştirilen düzenlemelerle çözülemez. Sık sık yapılan düzenlemeler ekonomiyi daha da bozar. Dengesizlikler tırmanmaya devam eder ve denetim elden çıkarsa uzun yıllar büyük bedel ödemeyi gerektiren sonuç kaçınılmaz olur.
Uzmanların, teknisyenlerin, akademisyenlerin tekliflerine kulak vermek gerekir. Toplumsal uzlaşma ile alınmayan kararlar istenilen sonuçları üretmez.
GENÇLERİN YURTDIŞINA ÇIKMASI
Hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı konusunda kuşku olursa yatırımlar için risk primi gereksiz biçimde yükselir. Yalnızca iktisat açısından toplumsal yapı açısından da olumsuzluk yaratır. Bunun sonucu gençlerin ülkeyi terk etmesi. Evvel güzel eğitimli gençler ülkeden ayrılmaya başladılar. Artık farklı eğitim ve maharet düzeylerinden gençler de talihlerini diğer ülkelerde aramaya başladı. İktidardan ve muhalefetten yanıt beklediğimiz bir soru da bu.
Son vakitlerde tartışılan toplumsal medya yasası düzenlemesinin de gençlerin ülkeye inancını artıracağı konusunda kuşkularımız var. Bu düzenleme tabir özgürlüğü kaygılarını derinleştirecektir.
İktidardan ve muhalefetten beklentilerimiz, bu bahislerde somut tekliflerde bulunmaları”
TÜSİAD BAŞKANI’NDAN İKTİSAT SİYASETLERİNE TEPKİ
TÜSİAD Lideri Orhan Turan ise şunları söyledi:
“Rekabetçi kur ve cari fazla siyasetleri günümüze uyumlu değil ve istenilen sonucu vermiyor.
Enflasyonla uğraşta tüm dünya faiz artırırken, biz aksisi bir siyaset izliyoruz. Artan risk düzeyi sürdürülemez, klâsik siyasetlere dönmeliyiz. İzlenen iktisat siyasetleriyle gelirlerimiz eriyor.”