Ayşe Özdemir – Kimler geldi kimler geçti toplumun sinema yıldızları hafızasından… Birinci anda akla gelenler Sayın Işık, Belgin Doruk, Ayhan Işık, Türkan Şoray, Göksel Arsoy, Fatma Girik, Cüneyt Arkın, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit, Ediz Hun, Tarık Akan, Kadir İnanır, Kemal Sunal, Şener Şen… Ayrıyeten diziler de bir yıldız yaratma gücüne sahipti 70’li yıllarda. Türkiye, Müjde Ar’ı 1975 imali “Aşk-ı Memnu” dizisiyle tanıyıp, sinemada doruğa çıkarmıştı. “Yıldız olma” mertebesine ulaşan sinema oyuncuları hem kültür aynasında hem şöhret tablosunda o kadar güçlü bir tesire sahipti ki 7’den 70’e çabucak herkes onları tanırdı. O kadar çok sevilip, sayılırlardı ki hayranlarından gördükleri ilgi nedeniyle yolda gerçek dürüst yürüyemez, fotoğraf imzalamaktan yorgun düşerlerdi. Sinema galalarında da hayranlarının akınına uğrayan yıldızlar, bu nedenle özel hayatlarını da çok kısıtlı yaşardı. Milyonlarca kişi, hayranı oldukları sinema yıldızlarının sinemalarını izlemek için salonları doldururdu. Konutlarda gençlerin odalarının duvarları yıldızların posterleriyle kaplanırdı. Kitlelere mal olmak tam da bu türlü bir şeydi.
Ama artık durum çok farklı… Yüzlerce oyuncu var, onlarca dizi ve sinema çekiliyor, fakat bir yıldız olmayı başarabilen isimler çok az. Dizi bitince, sinema gösterimden kalkınca oyuncular da gündemden kalkıyor. Değil yıldızın imzalı fotoğrafını alabilmek için birbirini ezen hayranlara sahip olmak, akıllarda bile kalmıyor günümüzün pek çok oyuncusu. Pekala lakin neden artık yıldızlar yaratamıyoruz? Teknoloji icat oldu, yıldızlar kayboldu mu? Bu devranda ruhumuz da değişti mi? Sorularımızı sinema müellifi Kerem Akça yanıtladı.
Müjde Işıl
‘Bugün rekabet daha sıkıntı ve hızlı’
Milliyet’in sinema muharriri Müjde Işıl da oyuncuların “yıldız” olabilmesiyle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Geçmişte yıldız olarak tanımlanan isimler, bugünün şartlarında tekrar yıldız olabilirler miydi? Bu sorunun da yanıtına odaklanmak gerek diye düşünüyorum. Geçmişte rekabetin bugüne nazaran çok daha az olması, seyirciye ulaşma konusunda mecraların kısıtlı olması (sinema ve/veya tiyatro), oyunculuk kriterlerinin bugünkü kadar detaylandırılmaması, yalnızca fiziki albeninin de kâfi olabilmesi vs. birçok etken, yıldızlaşmak için gerekli şartları sağlıyordu. Bugünün şartları ve rekabeti ise daha güç ve süratli. Günümüzde oyunculuk okulları çoğaldı, rekabet edenlerin sayısı çoğaldı, mecralar da çoğaldı. Yalnızca sinema, tiyatro ya da dizi değil, toplumsal medya da kendini göstermek için başlı başına bir arenaya dönüştü. Hasebiyle kendini göstermek isteyen herkes birer yıldız adayı hâline geldi, tıpkı toplumsal medyada izlediği sinema hakkında yorum yazan herkesin kendini basitçe sinema eleştirmeniymişçesine konumlayabilmesi üzere. Mecralar çoğalsa da bu kadar sıkı rekabetin içinden sıyrılmak, ayırt edilebilmek çok güç. Pek çok âlâ eğitimli, yetenekli oyuncu ismini bile duyuramadan silinip gidiyor yahut daima art planda kalıyor. Bir halde kendini göstermeyi başarmış, kendi kitlesini yaratmış bireyler de muhakkak bir mühlet yoluna devam ediyor. Mevcut rekabet ortamı ağır ve süratli olduğundan popülerliğin ömrü de ya birkaç sinema, dizi ya da kısa bir güldürü görüntüsü kadar oluyor çoğunlukla.”
Kerem Akça
‘Farah’da, Beren’de yıldız ışıltısı var’
Sayın Kerem Akça, sinemada yıldızların parladığı anlara ne oldu?
Sinema sanatı 19. yüzyılın son günlerinde başlamıştı. O vakitler sanayi ihtilalini takip eden bir süreçten kelam ediyoruz. Sinema makinelerinin keşfedilmesi derken Rudolph Valentino, Charlie Chaplin, Buster Keaton üzere diyalogsuz yapıtların yıldızları fetiş materyaline dönüştü. Sonrasında Marlon Brando, William Holden, Richard Burton, Anthony Hopkins ve diğerleri derken başka jenerasyonlar vardı. Fakat “Avatar”ın gişe rekortmeni olmasıyla birlikte önemli bir formda dijitalle dirsek temasında olma durumu gerçekleşti. Oyuncuların ‘CGI’ tanıma yaklaşması her şeyi değiştirdi.(CGI: Görsel oluşturmayı sağlayan bilgisayar grafikleri uygulaması).
Sinema dalı bugün neden yıldız yaratamıyor?
Türkiye’de Recep İvedik ve Dabbe serilerinin boyunduruğunda bir sistem var. Bu sebeple de oyuncuya odaklı nizamın dışına çıkılıyor. Yalnızca Şahan Gökbakar, Cem Yılmaz, Yılmaz Erdoğan, Demet Akbağ üzere güldürü üretiminden ‘drama’ya da geçebilenler için ‘yıldız’ demek mümkün olabiliyor. Melodramların sayısının azalması ve gerçek kıssalara yönelinmesi sebebiyle kaliteli oyuncuların iz bırakmadığını görüyoruz.
Günümüzde hangi oyuncularda yıldız ışıltısı görüyorsunuz?
Genç jenerasyondan bilhassa Farah Zeynep Abdullah, Beren Saat, Has Namal, Kıvanç Tatlıtuğ ve Hazar Ergüçlü’de yıldız ışıltısı var. Bunlar daha çok sinemada başrollerde gözükürlerse hem kalite hem de mizaçlarıyla sinemamızın aranan yüzlerine dönüşürler.
“Herkes bir gün 15 dakikalığına şöhret olacak” diyen ABD’li sanatçı Andy Warhol haklı mı çıktı?
Dizi üretimlerinin artmasıyla birlikte birçok oyuncunun yüzü çabuk unutulup gidiyor. Değerli olan saygın bir meslek için yanlışsız planlama yapmak. Ancak bunun çok az gerçekleştiğini görüyoruz.
Yıldızların sönmesi yayın kanallarının çok olmasıyla mı ilgili?
Dijital platformları da dahil edince artık dizi üretimleri eski Yeşilçam’daki üzere bir çılgınlığa kaymaya başladı.
Kısa vadeli şöhret, dijital dünyanın, çok sayıda platformun bulunmasının getirdiği bir olgu mu?
Evet. Bu durumun göstermelik yıldızlığa yol açtığını söylemek mümkün. Kendini en üst düzeyde gören kalitesiz oyuncuların sağanağına dönüştü etraf. Ülkemizde “yıldızlık” devam ediyor! Fakat bu durum kalitesizliğe övgü olarak gerçekleşiyor. Kalitesiz fakat tanınan bir yapıtta oynamak geriye bir şey bırakmak manasına gelmiyor.
Kalıcılık tarihe mi karıştı?
Günümüzde Hollywood’da stüdyoların kendilerini güncellemesiyle alakalı bir durum bu. Artık büsbütün fantastik ve bilimkurguya odaklı bir üretim var. Bu sebeple de Amerikan ana akım sinemasının orta tabanındaki Martin Scorsese, David Fincher üzere direktörler de artık dijitalde iş aramaya başladı. Onların yarattığı yıldızların ‘temsil’i daha az bireye ulaşıyor.
Sizce yerli ve yabancı sinemanın, dizilerin son yıldızları kimler?
Yabancı sinemada Cate Blanchett, Denzel Washington, Meryl Streep, Dustin Hoffman, Glenn Close, Christian Bale, Johnny Depp kalan son yıldızlar olarak anılabilir. Türkiye’de ise Haluk Bilginer, Şener Şen, Erdal Beşikçioğlu, Metin Akpınar ve Demet Akbağ sayılabilir. Günümüzde artık ‘nostaljik’ eski yüzleri arar olduk. Dijital ile fizikselin bir ortaya gelmesiyle bu durumun daha da önlenemez bir hastalığa dönüştüğünü görebiliyoruz maalesef.